Asfalty drogowe to najpopularniejsze lepiszcza do mieszanek mineralno-asfaltowych stosowane na całym świecie. Podstawą klasyfikacji asfaltów drogowych w Polsce i innych krajach europejskich jest penetracja tj. miara konsystencji asfaltu, określana w temperaturze 25°C. W przypadku krajów stosujących normę EN 12591, penetracja jest właściwością klasyfikującą asfalty do poszczególnych rodzajów.
Asfalty drogowe modyfikowane wg Normy Europejskiej PN-EN 14023:2011
Pierwszym dokumentem odniesienia do produkcji asfaltów drogowych w Polsce była norma PN/C-96170:1951. W kolejnych latach pojawiły się nowelizacje tej normy w roku 1956, 1963 i 1965. W roku 2002 Polski Komitet Normalizacyjny (ORLEN) opublikował normę europejską PN-EN 12591:2002 (U). W porównaniu do starej Normy Polskiej PN/C-96170:1965, Norma Europejska PN-EN 12591:2002 (U) zmieniła zakres oraz metody badań właściwości asfaltów drogowych.
Oprócz wymaganych właściwości podstawowych, w Polsce dodatkowo stosowane są trzy parametry:
- temperatura łamliwości wg Fraassa,
- wzrost temperatury mięknienia po RTFOT,
- zawartość parafiny.
Ponadto, norma ta wprowadziła nowe rodzaje asfaltów w porównaniu do asfaltów z wcześniejszej normy krajowej z 1965 roku, tj. zmieniono oznaczenia asfaltów drogowych z np. D50 na 50/70 itp. Oprócz zakresów penetracji w 25ºC, zmianie uległy także zakresy temperatury mięknienia odpowiadające nowym rodzajom asfaltów. Norma PN-EN 12591:2002(U) została zastąpiona przez normę PN-EN 12591:2004. W maju 2009 ORLEN wprowadził normę PN-EN 12591:2009 która w grudniu 2009 uzyskała status normy zharmonizowanej uprawniający producentów do stosowania oznakowania CE dla produkowanych asfaltów drogowych. We wrześniu 2010 ORLEN zatwierdził i opublikował normę PN-EN 12591:2010 która zastąpiła normę PN-EN 12591:2009.
Asfalty drogowe ORLEN Asfalt w świetle dokumentów odniesienia
Produkcję asfaltów drogowych w Płocku rozpoczęto w roku 1965 i kontynuuje się ją do dziś w oparciu o kolejno następujące po sobie normy. Obecnie od 11.2010 spółka ORLEN Asfalt oferuje asfalty drogowe produkowane wg normy PN-EN 12591:2010 i znakuje je oznakowaniem CE.
Spółka ORLEN Asfalt oferuje sześć rodzajów asfaltów drogowych:
- Asfalt drogowy 20/30
- Asfalt drogowy 35/50
- Asfalt drogowy 50/70
- Asfalt drogowy 70/100
- Asfalt drogowy 100/150
- Asfalt drogowy 160/220
Asfalty drogowe modyfikowane wg Normy Europejskiej PN-EN 14023:2011
Asfalty modyfikowane polimerami ORBITON są specjalnymi asfaltowymi lepiszczami drogowymi powstałym z asfaltu bazowego z dodatkiem modyfikatora – elastomeru Styren-Butadien-Styren (SBS). Dodatek elastomeru termoplastycznego SBS istotnie modyfikuje właściwości lepiszcza asfaltowego i mieszanki mineralno-asfaltowej. Zwiększa się odporność nawierzchni na niską temperaturę, na deformacje trwałe, pękanie zmęczeniowe, wodo- i mrozoodporność. Zwiększa się zatem trwałość nawierzchni drogowej. Produkcja asfaltów ORBITON prowadzona jest z wykorzystaniem specjalnej instalacji do modyfikacji asfaltu polimerem. Technologia produkcji została opracowana w ORLEN Asfalt.
Historia rozwoju dokumentów odniesienia do produkcji asfaltów modyfikowanych w Polsce
Początek stosowania asfaltów modyfikowanych w Polsce datuje się na lata 90. XX wieku. W tym okresie nie funkcjonowały żadne, ani polskie, ani europejskie normy dotyczące tych wyrobów. W Polsce za dokument odniesienia służyły wtedy Aprobaty Techniczne IBDiM wydawane dla każdej grupy wyrobów jednego producenta. Właściwości i podział asfaltów modyfikowanych w Aprobatach Technicznych wzorowany był na Tymczasowych Wytycznych Technicznych Polimeroasfalty Drogowe TWT-PAD-97, a później na kolejnej wersji znanej jako TWT-PAD-2003. W styczniu 2006 Polski Komitet Normalizacyjny (ORLEN) opublikował normę PN-EN 14023:2006 a w 3.2009 normę PN-EN 14023:2009. Od marca 2010 w zbiorze Polskich Norm pojawiła się poprawka Ap1:2010, która zmieniła załącznik krajowy NA tj. podwyższono wymagania w stosunku do kohezji asfaltów w postaci energii badanej w małej prędkości rozciągania i wymagania w stosunku do nawrotu sprężystego dla lepiszcza 65/105-60 przed i po starzeniu.
We wrześniu 2010 ORLEN zatwierdził i w październiku opublikował normę PN-EN 14023:2010 która zastąpiła normę PN-EN 14023:2009/Ap1:2010. W styczniu 2011 roku ORLEN zatwierdził i opublikował normę PN-EN 14023:2011 która zastąpiła normę PN-EN 14023:2010. Od maja 2014 w zbiorze Polskich Norm pojawiła się poprawka Ap1:2014 która zmienia załącznik krajowy NA do normy PN-EN 14023:2011. Wprowadzając tę zmianę, zastąpiono tablicę NA.1 zawierającą wymagania dla asfaltów modyfikowanych polimerami do stosowania w Polsce dwoma nowymi tablicami NA.1 i NA.2. Pierwsza z nich - NA.1, jak poprzednio, zawiera wymagania dla asfaltów modyfikowanych, druga - NA.2, zawiera nowo wprowadzone wymagania dla asfaltów wysokomodyfikowanych do stosowania w Polsce.
Poza wprowadzeniem zmiany w postaci dodania wymagań w stosunku do asfaltów wysokomodyfikowanych, wprowadzono korekty w stosunku do niektórych wymagań zawartych w tablicy NA.1 normy PN-EN 14023:2011. Najważniejsze z nich to podwyższenie wymagań w stosunku do kohezji w postaci energii badanej w małej prędkości rozciągania dla asfaltu 45/80-65 i podwyższenie wymagań w zakresie nawrotu sprężystego dla lepiszczy 10/40-65, 25/55-60, 45/80-55 i 45/80-65. Podwyższono także wymaganie dla temperatury łamliwości Fraassa dla asfaltu 45/80-55 z -12°C do -15°C.
Asfalty modyfikowane ORLEN Asfalt w świetle dokumentów odniesienia
Od końca 2008 roku zaprzestano produkcji asfaltów modyfikowanych ORBITON wg Aprobaty Technicznej IBDiM Nr AT/2005-03-0864 wraz ze Zmianą nr 1/2007 do AT/2005-03-0864 i rozpoczęto produkcję dwóch asfaltów modyfikowanych ORBITON 45/80-50 i 45/80-60 wg PN-EN 14023:2006. Od marca 2009 rozpoczęto produkcję pięciu asfaltów modyfikowanych ORBITON wg normy PN-EN 14023:2009. Cztery z nich to odpowiedniki wcześniej produkowanych asfaltów modyfikowanych wg Aprobaty Technicznej IBDiM a piąty – 65/105-60 był nowym asfaltem modyfikowanym.
W latach 2012-13 różnice w wymaganiach krajowych państw EU oraz plany dystrybucji asfaltów modyfikowanych przez spółkę OA poza granice Polski spowodowały konieczność wprowadzenia do oferty asfaltów modyfikowanych z indeksem EXP. Są to asfalty spełniające wymagania krajów UE do których są eksportowane.
Od chwili publikacji poprawki Ap1:2014 do normy PN-EN 14023:2011 w ofercie ORLEN Asfalt znalazły się trzy nowe produkty – asfalty wysokomodyfikowane ORBITON HiMA następujących rodzajów: 25/55-80, 45/80-80 i 65/105-80.
Od czerwca 2014 Spółka ORLEN Asfalt oferuje 11 rodzajów asfaltów modyfikowanych polimerami o wspólnej nazwie ORBITON:
- Asfalt modyfikowany ORBITON 10/40-65,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 25/55-55 EXP/DE – asfalt przeznaczony na rynek niemiecki,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 25/55-60,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 25/55-60 EXP/CZ – asfalt przeznaczony na rynek czeski,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 25/55-65 EXP – asfalt przeznaczony na rynki krajów bałkańskich,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 25/55-80 HiMA – nowy asfalt wysokomodyfikowany,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 45/80-55,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 45/80-65,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 45/80-80 HiMA – nowy asfalt wysokomodyfikowany,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 65/105-60,
- Asfalt modyfikowany ORBITON 65/105-80 HiMA – nowy asfalt wysokomodyfikowany.
Od czerwca 2014 asfalty modyfikowane ORBITON (bez indeksu EXP) oraz ORBITON HiMA produkowane są wg normy PN-EN 14023:2011/Ap1:2014 a asfalty ORBITON EXP produkowane są wg norm krajów do których są eksportowane.